Tekst

Tekst

1571 n.Chr.
Jali, Humayuns tombe, New Delhi, India
(Foto © Soumyabrata)

Islamitische kunst en architectuur weerspiegelen hoe moslims zich verhouden tot het universum. Het is een spirituele weergave van de natuur, geen replicatie ervan. Dit is bedoeld om de kunstenaar – en de toeschouwers die de versiering zien – dichter bij Allah te laten voelen. In de islam is schoonheid altijd nauw verbonden geweest met het goddelijke. Een van de hadiths (tradities of uitspraken) van de profeet Mohammed luidt: “Allah is de Schoonste en Hij houdt van schoonheid.” En dit komt echt tot uiting in de islamitische architectuur, met bepaalde moskeeën die worden beschouwd als enkele van de meest magnifieke en ontzagwekkende gebouwen ter wereld.

Islamitische kunst is ook abstract omdat het bedoeld is om de transcendente en oneindige aard van God te symboliseren. En de arabesk vat dit doel samen; de mozaïekpatroon kan immers tot in het oneindige worden herhaald. Geometrie heeft een belangrijke spirituele betekenis in de islam. Het is bedoeld om de taal van het universum en de grootsheid van Allah te weerspiegelen. 

14e n.Chr.
Balkon van Lindaraja, Alhambra, Andalusië, Spanje

“Deze kunst maakt, in de fysieke orde
die direct waarneembaar is voor de zintuigen,
de archetypische realiteiten zichtbaar
en fungeert daarom als een ladder
voor de reis van de ziel
van het zichtbare en het hoorbare
naar het Onzichtbare, dat ook de Stilte is
die alle zintuigen overstijgt.”

– Seyyed Hossein Nasr, Iraans filosoof

1876 n.Chr.
Nasir al Molkmoskee, Shiraz, Iran
(Foto © Freepik)

Islamitische patronen werden gecreëerd om de toeschouwer naar een begrip van een onderliggende realiteit te leiden. En dus niet zomaar een versiering. Men beschouwt de patronen als een brug naar het spirituele rijk, een instrument om de geest en de ziel te zuiveren.

Een groot deel van de islamitische decoratieve kunst leidt tot transformatie. Het doel is om te transfigureren, moskeeën door patronen in ‘licht’ te veranderen, de versierde pagina’s van een koran ‘vensters op het oneindige’ worden.

17e n.Chr.
Abdulaziz-Khan Madrasah, Bukhara, Oezbekistan.
(Foto © Freepik)

14e n.Chr. (Marinid periode) + 17e n.Chr.
Bou Inaia Madrassa, Fez, Marokko
(Foto © Freepik)

14e n.Chr.
Nasrid-paleizen, Alhambra, Andalusië, Spanje

“Islam’s concentration on geometric patterns draws attention away from the representational world… to one of pure forms, giving insight into the workings of the inner self and their reflection in the universe. Whereas the experienced world… is of necessity in three dimensions, the paradisiac world, or world of motivating intelligences, exists two-dimensionally only, the principle being that as archetypes are released from the limitations of existentiality, so also is their confinement within dimensions . . .”

– Keith Critchlow, architectuurhistoricus

18e n.Chr. (Zand periode)
Minbar in Vakil moskee, Shiraz, Iran
(Foto © Freepik)

1619 n.Chr.
Plafond van de Sheikh-Lotf-Allah-moskee, Isfahan, Iran
(Foto © Freepik)

“Cirkel staat bekend als enige vorm die de elegantie
van goddelijkheid kan uitdrukken.”

Tekst

In de islamitische kunst vertegenwoordigt de geometrische figuur van de cirkel het oersymbool van eenheid en de ultieme bron van alle diversiteit in de schepping. De natuurlijke opdeling van de cirkel in regelmatige onderverdelingen is het rituele startpunt voor veel traditionele islamitische patronen.

Cirkels worden gebruikt omdat ze geen einde hebben, wat betekent dat ze oneindig zijn – en dit dient als een herinnering aan de oneindige aard van Allah.

De voortdurende herhaling en het vermenigvuldigden tot in het oneindige als symbool van de overal aanwezige God.

17e n.Chr.
Het graf van Diwan Shurfa Khan, Makli-necropolis in Thatta, Sindh, Pakistan
(Foto © Freepik)

Door het proces van het bestuderen en / of creëren van een mandala kan men zijn innerlijk centrum bereiken, de verbinding met de Bron. De cirkel, de eerste van oorsprong gesloten vorm van Heilige Geometrie, wordt zo een doorgang naar Eenheid.

Begin 8e n.Chr. (Omajjaden periode)
Vloermozaïek uit Paleis van Hisham, Jericho, Palestina

17e n.Chr.
Taj Mahal moskee plafond, Agra, Indië
(Foto © Freepik)

Het is interessant om op te merken dat veel van de patronen in islamitische kunst lijken op de mandala’s die we in boeddhistische kunst vinden, die op dezelfde manier dienen om het universum te vertegenwoordigen. Heilige geometrie is het idee dat bepaalde vormen en patronen (zoals spiralen) een spirituele betekenis achter zich hebben. En daarom vinden we geometrie die wordt gebruikt bij de constructie van vele soorten religieuze architectuur. In wezen vertegenwoordigen islamitische kunst en architectuur het universum. We kunnen tenslotte voorbeelden vinden van Fibonacci-spiraalpatronen in de gewelfde plafonds van moskeeën, hetzelfde patroon dat overal in de natuurlijke wereld wordt aangetroffen.

1876 n.Chr.
Nasir al Molkmoskee, Shiraz, Iran
(Foto © Freepik)

Heilige geometrie van het Hart

Liefde hecht zich altijd aan schoonheid
in één of andere vorm.
Als moskeeën en leerscholen mooi zijn,
worden we erdoor aangetrokken.
Als iemands spreken mooi is,
worden we er door aangetrokken.
Schoonheid inspireert liefde en liefde beweegt onze ziel.

– Ibn Abi al-Dunya, 9e n.Chr.

15e n.Chr. (Ottomaanse periode)
Verlichte gebedscroll, 7 meter hoog, Turkije
Arabisch manuscript geschreven in 3 talen : Naskh, Tthuluth en Muhaqqaq.
In het Muhaqqaq (gele tekst centrum) staat “ya khafi al-altaf najjina mimma nakhaf” (Oh bezitter van verborgen vriendelijkheid, red ons van datgene waar we bang voor zijn.)
(Foto © Asian Civilisations Museum, Singapore)

Tekst

Soefi-beoefenaars draaien rond in cirkels om Eénzijn met God te ervaren.
(Foto © Freepik)

Moslims cirkelen rond de heilige Ka’ba, het concept van islamitische cirkelvormige geometrie.
(Foto © Freepik)